آرامش

#پاسخ_به_شبهات_محرم
فلسفه و حکمت عزاداری برای ائمه(علیهم السلام) چیست؟

فلسفه و حکمت عزاداری را میتوان در امور ذیل، رهیابی کرد:
الف. محبت و دوستی: قرآن و روایات، دوستی خاندان رسول اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم) و اهلبیت(علیهم السلام) را بر مسلمانان واجب کرده است .(1) روشن است که دوستی لوازمی دارد و محبّ صادق، کسی است که شرط دوستی را - چنان که باید و شاید - به جا آورد. یکی از مهمترین لوازم دوستی، هم دردی و هم دلی با دوستان در مواقع سوگ یا شادی آنان است؛(2). از این رو در احادیث، بر برپایی جشن و سرور در ایام شادی اهلبیت (علیه السلام) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأکید فراوان شده است.
حضرت علی(علیه السلام) در روایتی میفرماید: «شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شریکند». «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا» : در شادی ما شادندو در اندوه ما اندوهناکند، (3) امام صادق(علیه السلام) نیز فرمودند: «شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا یسوؤهم ما یسؤنا و یسرّهم ما یسرّنا»(4). «شیعیان ما پارهای از خود ما بوده واز زیادی گل ما خلق شدهاند؛ آنچه که ما را بدحال یا خوشحال میسازد، آنان را بدحال و خوشحال میگرداند».
این وظیفه عقلانی و شرعی، ایجاب میکند که در ایام عزاداری اهلبیت(علیهم السلام)، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنی، با اشک، آه و ناله و زاری، از نظر خوراک، با کم خوردن و کم آشامیدن مانند افراد غمزده آشکار سازیم ، طبق فرموده امام صادق(علیه السلام) به معاویة بن وهب، «عزاداران سیدالشهدا در روز عاشورا از آب و غذا دوری جویند تا آن که یک ساعت از وقت فضیلت نماز عصر بگذرد، و در حد لزوم به غذای معمول صاحبان مصیبت، سدّ جوع و عطش کنند».(5). و از نظر پوشاک، با پوشیدن لباسی که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف، حکایتگر اندوه و ناراحتی ما می باشد، آشکار سازیم.
ب. انسانسازی: از آنجا که در فرهنگ شیعی، عزاداری باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ همدردی با آن عزیزان، در واقع یادآوری فضایل، مناقب و آرمانهای آنان بوده و بدین شکل، آدمی را به سمت الگوگیری و الگوپذیری از آنان سوق میدهد.
فردی که با معرفت در مجالس عزاداری، شرکت میکند؛ شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم میآمیزد و در پرتو آن، انگیزهای قوی در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزاداری، مانند محبی میشود که فعّال و شتابان، به دنبال پیاده کردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است.
ج. جامعه سازی: هنگامی که مجلس عزاداری، موجب انسانسازی گشت؛ تغییر درونی انسان به عرصه جامعه نیز کشیده میشود و آدمی میکوشد تا آرمانهای اهلبیت(علیهم السلام) را در جامعه حکمفرما کند.
به بیان دیگر، عزاداری بر اهلبیت(علیهم السلام)؛ در واقع با یک واسطه زمینه را برای حفظ آرمانهای آنان و پیاده کردن آنها فراهم میسازد. به همین دلیل میتوان گفت: یکی از حکمتهای عزاداری، ساختن جامعه براساس الگوی ارائه شده از سوی اسلام است.
د. انتقال دهنده فرهنگ شیعی به نسل بعد: کسی نمیتواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکی، در مجالس عزاداری با فرهنگ اهلبیت(علیهم السلام) آشنا میشوند. به راستی عزاداری و مجالس تعزیه، یکی از عناصر و عوامل برجستهای است تا آموزههای نظری و عملی امامان راستین، به نسلهای آینده منتقل شود. مراسم عزاداری، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه برای تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایی آنان با گفتار و کردار اهلبیت(علیهم السلام) است.

پی نوشتها:
(1). شوری/ 23؛ هود / 29؛ میزانالحکمه، ج 2، ص 236.
(2). المحبة فی الکتاب والسنة، صص 169 - 170 و 181 – 182.
(3). بحارالانوار، ج 44، ص 287.
(4). امالی، ص 305.
(5). تاریخ النیاحة الامام الشهید الحسین بن علی، ج 1، صص 157-159.