بر صاحبان بصیرت پوشیده نیست که توبه، شعبه‌اى است از فضل عظیم الهى و درى است از رحمت رحیمى خداوند که به روى بندگان خود باز فرموده است. اگر این در بسته بود، رستگارى براى کسى نبود.
خداى حکیم و رحیم، توبه را دواى دردهاى معنوى و علاج امراض قلبى و پاک‌کننده انواع آلودگیها قرار داده است تا انسان پس از گرفتارى به گناه، به برکت توبه پاک شود و اهل نجات گردد.
خوشبخت کسى است که از این باب رحمت قدردانى کرده و از آن استفاده نموده و از این موهبت الهى سپاسگزارى نماید. چنانچه بدبخت کسى است که این باب رحمت برایش فقط اتمام حجت شده باشد. یعنى روز قیامت در موقف حساب و پرسش از اعمال هرگاه در مقام عذرخواهى بگوید: پروردگارا نادان و بیخبر بودم، اسیر شهوت و غضب بودم، گرفتار هوا و هوس بودم، در مقاومت با وساوس شیطان عاجز بودم، جواب تمام عذرهایش گفته شود: مگر نه باب توبه را بر تو گشوده بودیم؟ آیا سخت‌گیرى شده بود؟ آیا بالاتر از طاقت به تو تکلیفى کرده بودم؟ آیا براى توبه شرائط سخت و بیرون از قدرت قرار داده بودیم؟
(دعای ابوحمزه ثمالی) .
در این مقام به چند مطلب مهم راجع به توبه اشاره مى‌شود:
پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله فرمود: «پشیمانى از گناه، توبه است»
(جهاد وسائل باب 81ج11ص 349) .
حضرت باقر علیه السّلام فرمود: «در توبه پشیمانى کفایت است»
(کافی جلد 2 ص 426) .
حضرت صادق علیه السّلام مى‌فرماید: «نیست بنده‌اى که گناهى کند پس پشیمان گردد، مگر اینکه خداوند او را مى‌آمرزد پیش از آنکه از او طلب آمرزش کند»
منبع:(کافی جلد 2 ص 427) .
بنابراین، حقیقت توبه همان پشیمانى از گناه است از جهت زشتى آن نزد خداوند و اینکه خلاف رضاى او است. مانند غلامى که کارى را برخلاف رضاى مولایش انجام دهد و غافل باشد که مولا او را مى‌بیند. چون فهمید که او را مى‌دیده البته سخت از کردار خود پشیمان مى‌شود.
و مانند تاجرى که معامله‌اى بکند و در آن سرمایۀ خود را از دست بدهد و مقدار زیادى بدهکار گردد. چقدر از آن معامله پشیمان مى‌شود، خصوصا اگر دوست دانائى قبلا او را از آن معامله نهى کرده بود.
و نیز مانند کسى که طبیب او را از خطر خوردن طعامى باخبر کرده بود و پس از خوردن و گرفتار شدن از کار خود چقدر پشیمان خواهد بود.
منبع: گناهان کبیره- آیت الله دستغیب- ص 399